ΔΙΑΣΕΙΣΗ

Μάθετε να προλαμβάνετε και να αντιμετωπίζετε μια από τις συνηθέστερες κακώσεις των πολεμικών τεχνών

του Τσαντ Λέρμα, D.C.

Δύο μαχητές ανταλλάσουν γρήγορα χτυπήματα. Ο διαιτητής σφυρίζει και αποδίδει έναν βαθμό. Ο ένας μαχητής σηκώνεται από τη σύγκρουση, παραπατάει κι έπειτα κοιτά γύρω του συγχυσμένος, χωρίς να είναι σίγουρος τι πρέπει να κάνει.

Σε έναν άλλον αγώνα, δύο παλαιστές ετοιμάζονται να συγκρουστούν. Ο ένας κάνει προσποίηση ψηλά κι έπειτα εφορμά και ρίχνει τον αντίπαλό του στο έδαφος ανατρέποντάς τον με το πόδι. Καθώς οι μαχητές σηκώνονται για να συνεχίσουν, εκείνος που είχε πέσει κάτω φαίνεται αποπροσανατολισμένος και δεν μπορεί να θυμηθεί τι του συνέβη πριν από λίγα δευτερόλεπτα.

Και οι δύο ανωτέρω μαχητές έπαθαν διάσειση. Σε σχέση με άλλα αθλήματα, οι πολεμικές τέχνες είναι ασφαλείς. Ουσιαστικά, έχουν χαμηλότερο ποσοστό κακώσεων από το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το ράγκμπι και το μπέιζμπολ. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι πολεμικές τέχνες είναι πιο ασφαλείς από το γκολφ, τον χορό και τη γυμναστική. Ωστόσο, παρά τις καταγραφές που τεκμηριώνουν την ασφάλειά τους, ενίοτε συμβαίνουν κι εκεί κακώσεις. Η διάσειση συγκαταλέγεται στις συνηθέστερες κακώσεις, αφού λαμβάνει χώρα 5 φορές συχνότερα σε σχέση με τα κατάγματα των μακριών οστών.

Είναι σημαντικό όλοι οι ασκούμενοι των πολεμικών τεχνών να καταλάβουν τους κινδύνους της διάσεισης, να ενημερωθούν για την αιτιολογία και την πρόληψή της, να είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τις ενδείξεις και τα συμπτώματά της και να γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν όταν κληθούν να αντιμετωπίσουν ένα περιστατικό. Ιδιαίτερη προσοχή σε αυτό πρέπει να δώσουν οι δάσκαλοι και οι έμπειροι μαχητές, αφού ευθύνονται για την ασφάλεια των λιγότερο έμπειρων μαθητών.

Αίτια και συμπτώματα

Η διάσειση στη σχολή πολεμικών τεχνών συνήθως είναι συνέπεια ενός χτυπήματος στο κρανίο (γροθιά ή λάκτισμα). Ωστόσο, μπορεί να είναι επακόλουθο σύγκρουσης του κρανίου με το δάπεδο μετά από μία ρίψη ή τρικλοποδιά. Ουσιαστικά, οποιοδήποτε ισχυρό σείσιμο του κρανίου μπορεί να προκαλέσει διάσειση.

Πολλοί θεωρούν εσφαλμένα ότι η διάσειση επισυμβαίνει μόνο όταν ο αθλητής σωριαστεί στο έδαφος λιπόθυμος. Παρ’ ότι είναι αλήθεια ότι όποτε κάποιος σωριάζεται στο έδαφος από νοκ-άουτ έχει πάθει διάσειση, η διάσειση δεν είναι πάντα επακόλουθο της απώλειας των αισθήσεων. Διάσειση είναι η τροποποίηση της νοητικής αντίληψης εξαιτίας μιας κάκωσης, η οποία ενδέχεται να συνεπάγεται απώλεια των αισθήσεων, αν και αυτό δεν είναι απαραίτητο. Στα συμπτώματα συγκαταλέγεται η σύγχυση, ο αποπροσανατολισμός, οι ζαλάδες, οι κεφαλαλγίες, η δυσκολία στη συγκέντρωση, οι διαταραχές οπτικού πεδίου, η δυσχέρεια στην ισορροπία και τον συντονισμό και η απώλεια μνήμης. Εν γένει, η λιποθυμία και η παρατεταμένη απώλεια μνήμης δηλώνουν σοβαρότερη κάκωση.

Μία από τις δυσκολίες στη διάγνωση της διάσεισης είναι ότι το τραυματισμένο άτομο συνήθως δεν αντιλαμβάνεται την κάκωση που έχει υποστεί. Συχνά, η διάγνωση γίνεται από τους παρατηρητές που αντιλαμβάνονται ότι το άτομο φέρεται αλλόκοτα, μοιάζει ζαλισμένο, ξεχνά τι πρέπει να κάνει ή περισπάται από το έργο που καλείται να διεκπεραιώσει εκείνη τη στιγμή.

Άμεση παροχή βοήθειας

Τι πρέπει να κάνετε αν θεωρείτε ότι κάποιος υπέστη πολύ δυνατό πλήγμα στο κεφάλι; Εάν υποψιάζεστε ότι κάποιος έχει πάθει διάσειση, είναι σημαντικό να εξεταστεί από ιατρό. Αν το άτομο είναι αναίσθητο, καλέστε πάραυτα ασθενοφόρο. Θεωρήστε ότι έχει υποστεί κάκωση στον αυχένα (τουλάχιστον μέχρι να αποδειχθεί το αντίθετο). Λάβετε προληπτικά μέτρα για να αποτρέψετε την επιδείνωση της κάκωσης. Διαπιστώστε αν αναπνέει και αν η καρδιά του λειτουργεί. Εάν κριθεί αναγκαίο, εφαρμόστε καρδιοαναπνευστική ανάνηψη.

Η διάγνωση της διάσεισης σε ένα άτομο που έχει χάσει τις αισθήσεις του είναι πιο δύσκολη υπόθεση. Ρωτήστε το άτομο αν ξέρει πού βρίσκεται, ποιος ήταν ο αντίπαλός του, την ημερομηνία της συγκεκριμένης ημέρας ή τι συνέβη πρόσφατα στη ζωή του. Μια άλλη μέθοδος για την εξακρίβωση δυσκολιών μνήμης είναι η εξής: αναφέρετε στο άτομο τρία αντικείμενα κι έπειτα ζητήστε του να επαναλάβει αυτά που είπατε.

Αν υποπτεύεστε διάσειση, ο αθλητής πρέπει να αποσυρθεί από την αναμέτρηση μέχρις ότου εξεταστεί από ιατρό. Γενικά, ένα άτομο που έχει υποστεί ήπια διάσειση και έχει τις αισθήσεις του, μπορεί να επιστρέψει στον αγώνα εάν τα συμπτώματα υποχωρήσουν εντός 15 λεπτών. Ωστόσο, θα πρέπει να αναπαυτεί για 15-20 λεπτά πριν επιστρέψει στο πεδίο της αναμέτρησης. Μην του επιτρέπετε να επιστρέψει στον αγώνα εάν εξακολουθεί να εμφανίζει συμπτώματα διάσεισης. Όποιος χάνει τις αισθήσεις του –έστω και για λίγο – πρέπει να μεταφέρεται σε νοσοκομείο, προκειμένου να εξετάζεται από ιατρούς.

Η εναλλακτική λύση

Η πρόωρη επιστροφή στην προπόνηση μετά από μια διάσειση είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη. Ο σοβαρότερος κίνδυνος είναι το σύνδρομο δεύτερου πλήγματος. Συμβαίνει όταν ένα άτομο που υποφέρει από διάσειση δέχεται δεύτερο πλήγμα στο κεφάλι. Το δεύτερο πλήγμα μπορεί να είναι σχετικά ήπιο, αλλά μπορεί να προκαλέσει οίδημα στον εγκέφαλο και θάνατο. Κάθε χρόνο, κατά τη διάρκεια διαφόρων διοργανώσεων, υπάρχουν 1-2 κρούσματα αυτού του συνδρόμου. Τα περισσότερα οφείλονται σε κακώσεις που προκύπτουν από συμμετοχή σε ποδοσφαιρικό αγώνα.

Η μακροπρόθεσμη ή μόνιμη βλάβη στον εγκέφαλο είναι άλλος ένας κίνδυνος. Στο παρελθόν πιστευόταν ότι όταν ένα άτομο συνέλθει από μια διάσειση, δεν κινδυνεύει από μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Τώρα είναι γνωστό ότι η εγκεφαλική κάκωση δρα αθροιστικά. Ακραίο παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του πυγμάχου που μετά από μια γροθιά αντιμετωπίζει διαταραχές ομιλίας και συγχρονισμού, τρόμο, ελλιπή προσοχή και ψυχιατρικά συμπτώματα. Μια έρευνα που διεξήγαγε ένας Βρετανός πυγμάχος που έχει αποσυρθεί από το άθλημα, αποκάλυψε ότι 17% των πυγμάχων εμφανίζει ενδείξεις εγκεφαλικής κάκωσης εξαιτίας πληγμάτων. Οι πολλαπλές διασείσεις αυξάνουν τις πιθανότητες μόνιμης βλάβης, ειδικά αν λάβουν χώρα σε μικρό χρονικό διάστημα. Επίσης, το άτομο που έχει υποστεί μια διάσειση κινδυνεύει να υποστεί κι άλλες στο μέλλον με έναν συντελεστή 4 προς 6.

Η διάσειση μπορεί να είναι συνέπεια συνδρόμου μετα-διάσεισης. Αυτό το σύνδρομο περιλαμβάνει πονοκέφαλο, ευερεθιστότητα, ανικανότητα συγκέντρωσης, ζαλάδες, μειωμένη μνήμη και/ή κόπωση. Συνήθως, αυτά τα συμπτώματα παρέρχονται εντός 6-8 εβδομάδων.


Πρόληψη

Η πρόληψη της διάσεισης είναι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισής της και αρχίζει με τη σωστή εκπαίδευση και επίβλεψη. Είναι αποδεδειγμένο ότι οι άπειροι αθλητές διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Τα προληπτικά μέτρα πρέπει να περιλαμβάνουν ασκήσεις που αυξάνουν την ικανότητα του μαθητή να αποκρούει και να υπομένει επιθετικά χτυπήματα, καθώς και αμυντικές τακτικές (π.χ. μπλοκ). Ο μαθητής πρέπει να μάθει να προστατεύει το κεφάλι του.

Η αποφυγή, κι όχι τόσο η απορρόφηση, των γροθιών και των λακτισμάτων, μειώνει τον κίνδυνο διάσεισης. Η καθιέρωση κανονισμών που καθορίζουν την επιτρεπόμενη επαφή και περιορίζουν τη χρήση επικίνδυνων τεχνικών μειώνει τον κίνδυνο. Η δυνατότητα μόνο για ήπια επαφή στο κεφάλι κατά την προπόνηση, αναγκάζει τους μαθητές να ελέγχουν τις τεχνικές τους. Να θυμάστε ότι σε τεχνικές όπως το περιστρεφόμενο αγκιστροειδές λάκτισμα –και γενικά όλα τα περιστρεφόμενα λακτίσματα– δύσκολα ελέγχονται οι επιπτώσεις. Συνεπώς, αυτές οι τεχνικές πρέπει να θεωρούνται επικίνδυνες.
Το σπάρινγκ πρέπει να τυγχάνει στενής επίβλεψης και να διεξάγεται με αυστηρούς κανόνες. Αυτό είναι ευθύνη των δασκάλων, οι οποίοι πρέπει να παίρνουν τον ρόλο τους ως επόπτες πολύ σοβαρά. Έξω από αγώνες, οι περισσότερες κακώσεις λαμβάνουν χώρα επειδή έχουν διαφύγει της προσοχής του επόπτη.

Οι αθλητές πρέπει να φορούν προστατευτική εξάρτυση κεφαλής, όποτε ελλοχεύει κίνδυνος πλήγματος στο κεφάλι. Το προστατευτικό κάλυμμα στόματος προστατεύει όχι μόνο τα δόντια, αλλά μειώνει και την επίπτωση των πληγμάτων στο κρανίο. Το δάπεδο πρέπει να είναι καλυμμένο με μαλακή επένδυση, ώστε οι μαθητές να είναι προστατευμένοι σε περίπτωση πτώσης. Γενικά, ορισμένες καταστάσεις συνδέονται με αυξημένη επικινδυνότητα διάσεισης. Αυτές είναι οι αγώνες, το σπάρινγκ και οι ασκήσεις πλήρους επαφής. Στους αγώνες, ο κίνδυνος σοβαρής κάκωσης είναι αυξημένος κατά 20 φορές.

Να επισημανθεί ότι η εξάρτυση κεφαλής μειώνει τη συχνότητα των κακώσεων όπως τα κατάγματα και οι ρήξεις, αλλά δεν παρέχει προστασία από τη διάσειση. Τα προστατευτικά καλύμματα χεριών και πελμάτων προστατεύουν περισσότερο τον επιτιθέμενο, παρά τον αμυνόμενο. Σε διοργανώσεις όπου οι αθλητές φορούσαν προστατευτικά καλύμματα στα χέρια, σημειώθηκαν περισσότερες κρανιακές κακώσεις. Αυτό μπορεί να οφείλετο στην ανεπαρκή έμφαση στον έλεγχο. Τα γάντια της πυγμαχίας μειώνουν την ισχύ των πληγμάτων στο κεφάλι, κάτι που δεν ισχύει με τα γάντια όλων των πολεμικών τεχνών. Έρευνες απέδειξαν ότι η ικανότητα των γαντιών των πολεμικών τεχνών να μειώνουν την ισχύ ενός πλήγματος, μειώνεται μετά από 5 χτυπήματα. Σε μία άλλη έρευνα διαπιστώθηκε ότι η ισχύς των λακτισμάτων αυξάνεται όταν χρησιμοποιούνται προστατευτικά καλύμματα πελμάτων. Η χρήση προστατευτικής εξάρτυσης μειώνει τη γενική επικινδυνότητα κακώσεων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να παραβλέπεται ο έλεγχος για την πρόληψη των εγκεφαλικών κακώσεων.

Ενώ η ενασχόληση με τις πολεμικές τέχνες είναι πολύ ασφαλής, ποτέ δεν είναι απαλλαγμένη από κινδύνους. Η σωστή εξάρτυση και η επίβλεψη είναι απαραίτητα, αλλά ο έλεγχος είναι σε κάθε περίπτωση το καλύτερο εργαλείο για την αυτοσυντήρηση.

Ο Τσαντ Λέρμα είναι συγγραφέας και ιατρός χειροπράκτωρ. Εδρεύει στην Αϊέια της Χαβάης. Έχει πάνω από 10 χρόνια εμπειρίας στις πολεμικές τέχνες και φροντίζει συχνά ασθενείς με κακώσεις προερχόμενες από την ενασχόληση με τις πολεμικές τέχνες.
Το παρόν δημοσιεύθηκε στο τεύχος 88 του περιοδικού «Μονοπάτι για τις Πολεμικές Τέχνες»