Διατροφικές συστάσεις για την αντιμετώπιση του Διαβήτη

Στόχοι διατροφικής αγωγής για όλα τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη είναι : Απόκτηση και διατήρηση μεταβολικών στόχων Πρόληψη και θεραπεία των χρόνιων επιπλοκών του διαβήτη. Προαγωγή υγείας μέσω υγιεινών τροφικών επιλογών και αύξηση της φυσικής δραστηριότητας. Προσδιορισμός ατομικών διατροφικών αναγκών λαμβάνοντας υπόψη προσωπικές, πολιτισμικές προτιμήσεις και τον τρόπο ζωής των ατόμων. Σεβασμός στις επιθυμίες και την ετοιμότητα των ατόμων για τις επερχόμενες αλλαγές. Στόχοι διατροφικής αγωγής για όλα τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη είναι : 1.Απόκτηση και διατήρηση μεταβολικών στόχων •Διατήρηση επιπέδων σακχάρου αίματος σε φυσιολογικό εύρος ή κοντά στο φυσιολογικό, δηλαδή σε όσο ασφαλή επίπεδα γίνεται για την πρόληψη και μείωση των επιπλοκών του διαβήτη. •Λιπιδαιμικό προφίλ που να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης μακροαγγειακών ασθενειών. •Αρτηριακή πίεση σε επίπεδα που να μειώνεται ο κίνδυνος για αγγειακά νοσήματα. 2.Πρόληψη και θεραπεία των χρόνιων επιπλοκών του διαβήτη. Τροποποίηση της πρόσληψης διατροφικών στοιχείων και του τρόπου ζωής, ώστε να προληφθεί και θεραπευτεί η παχυσαρκία, η δυσλιπιδαιμία,  τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η υπέρταση και η νεφροπάθεια. 3.Προαγωγή υγείας μέσω υγιεινών τροφικών επιλογών και αύξηση της φυσικής δραστηριότητας. 4.Προσδιορισμός ατομικών διατροφικών αναγκών λαμβάνοντας υπόψη προσωπικές, πολιτισμικές προτιμήσεις και τον τρόπο ζωής των ατόμων. Σεβασμός στις επιθυμίες και την ετοιμότητα των ατόμων για τις επερχόμενες αλλαγές. Οι στόχοι της διατροφικής αγωγής διαφοροποιούνται ανάλογα με την ομάδα ασθενών που ο ειδικός (Ιατρός, Διαιτολόγος κ.λπ.) απευθύνεται. Έτσι: 1.Για τους νέους με διαβήτη τύπου 1, πρέπει να  προάγεται η επαρκής πρόσληψη ενέργειας, για να εξασφαλισθεί έτσι η φυσιολογική ανάπτυξή τους, εντάσσοντας τη λήψη ινσουλίνης στις διατροφικές τους συνήθειες, αλλά και τη φυσική τους δραστηριότητα. 2.Για τους νέους με διαβήτη τύπου 2, υιοθέτηση αλλαγών στις διατροφικές συνήθειες και τη φυσική δραστηριότητα ώστε να μειωθεί η αντίσταση στην ινσουλίνη και να προαχθεί η καλή μεταβολική ρύθμιση. 3.Για τις έγκυες ή τις γυναίκες που θηλάζουν να πρέπει να προάγεται η λήψη επαρκούς ενέργειας και θρεπτικών συστατικών που απαιτούνται για τις περιπτώσεις αυτές. 4.Για τους ενήλικες να προάγεται η κάλυψη των διατροφικών και φυσιολογικών αναγκών τους κατά περίπτωση. 5.Τα άτομα που θεραπεύονται με ινσουλίνη ή λαμβάνουν θεραπεία  που προκαλεί παραγωγή ινσουλίνης πρέπει να εκπαιδεύονται, ώστε να προλαμβάνουν ή να θεραπεύουν την υπογλυκαιμία, τις οξείες ασθένειες και τις διακυμάνσεις της γλυκόζης του αίματος που οφείλεται στην άσκηση. 6.Τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη πρέπει να ενθαρρύνονται να αυξήσουν τη φυσική τους δραστηριότητα, να κάνουν πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές για να χάσουν βάρος ή τουλάχιστον να μην πάρουν και άλλο. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης του διαβήτη. 7.Άτομα που βρίσκονται σε προ διαβητικό στάδιο (IGT ή FGT) θα πρέπει να αλλάζουν τις διατροφικές τους συνήθειες ώστε να μην εμφανιστεί ο διαβήτης. Πιο συγκεκριμένα: 1.Σε υπέρβαρους ασθενείς με διαβήτη και σε υπέρβαρους ασθενείς με ινσουλινοαντίσταση θα πρέπει να συστήνεται η μέτρια και σταδιακή απώλεια βάρους, ώστε τα άτομα αυτά να μην εμφανίζουν αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης. Προγράμματα απώλειας βάρους εστιάζονται στην αλλαγή του τρόπου διαβίωσης που περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο διατροφής και αύξηση της φυσικής δραστηριότητας του ατόμου. Η απώλεια βάρους θα πρέπει να είναι σταδιακή και να μην ξεπερνά το 5- 7% του βάρους του ασθενή, τουλάχιστον στα πρώτα στάδια της προσπάθειας. 2.Δίαιτες με πολύ μικρή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες (<130gr ανά ημέρα) δεν θα πρέπει να προτείνονται σε υπέρβαρους ασθενείς με διαβήτη. Τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα αυτών των διαιτών είναι άγνωστα. Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί ότι άτομα με διαβήτη και φυσιολογικό βάρος επίσης δεν θα πρέπει να καταναλώνουν λιγότερο από 130gr υδατανθράκων ανά ημέρα. Η ποσότητα των υδατανθράκων που θα πρέπει να καταναλώνουν τα άτομα με διαβήτη είναι το 50- 60% των ολικών ενεργειακών αναγκών τους. 3.Η φυσική δραστηριότητα και η τροποποίηση των διατροφικών συνηθειών συμβάλλουν ουσιαστικά στην απώλεια ή τη διατήρηση του βάρους του ατόμου για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Για τη θεραπεία του διαβήτη το διαιτολόγιο του ασθενή θα πρέπει σχεδιαστεί με προσοχή λαμβάνοντας υπόψη τα εξής: *Ασθενής με διαβήτη (ανεξαρτήτως τύπου) θα πρέπει να λαμβάνει επαρκείς ποσότητες ενέργειας, ώστε να επιτελούνται όλες οι μεταβολικές διεργασίες του οργανισμού. *Οι πρωτεΐνες θα πρέπει να καταναλώνονται σε επαρκείς ποσότητες, που δεν πρέπει να ξεπερνούν το  15 - 20% των ενεργειακών αναγκών του διαβητικού και ειδικά για την πρόληψη της υπογλυκαιμίας το βράδυ. *Δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες (που περιέχουν <130gr την ημέρα) δεν θα πρέπει να συστήνονται σε διαβητικούς. Για να επιτύχουν τη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης, τα διαιτολόγια που ακολουθούν θα πρέπει να περιέχουν 50 - 60% των ενεργειακών απαιτήσεων σε υδατάνθρακες. *Η παραπάνω ποσότητα υδατανθράκων θα πρέπει να προέρχεται κυρίως από σύνθετους υδατάνθρακες (από φρούτα, λαχανικά, όσπρια κ.λπ.) προκειμένου να επιτευχθούν καλύτερα επίπεδα γλυκόζης. *Άτομα που πάσχουν από διαβήτη καλό θα  είναι να καταναλώνουν 25 - 30gr φυτικών ινών την ημέρα. Από μικρό αριθμό ερευνών έχει αποδειχθεί ότι άτομα που κατανάλωναν την παραπάνω ποσότητα φυτικών ινών έχουν καλύτερο μεταβολικό έλεγχο και τα επίπεδα γλυκόζης διατηρούνται σταθερά για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. *Η κατανάλωση γλυκαντικών ουσιών (ασπαρτάμη, φρουκτόζη κ.λπ.) θα πρέπει να γίνεται με σύνεση και μέτρο από τους διαβητικούς, για να μη λαμβάνουν περισσότερη ενέργεια από εκείνη που χρειάζονται και για να εξασφαλίσουν την καλή υγεία τους. Επιπλέον η μακροχρόνια κατανάλωση γλυκαντικών ουσιών δεν έχει διερευνηθεί πλήρως. *Όσον αναφορά την κατανάλωση λιπών και χοληστερόλης από άτομα που πάσχουν από διαβήτη θα πρέπει: o Η συνολική κατανάλωση λιπών να μην ξεπερνά το 30% των ενεργειακών αναγκών του ατόμου, ενώ η πρόσληψη της χοληστερόλης θα πρέπει να μην ξεπερνά τα 300mg ημερησίως. o Να περιορίσουν την κατανάλωση των κορεσμένων λιπών  (Συνιστώμενη πρόσληψη <7% των ενεργειακών αναγκών), αλλά και των trans λιπαρών οξέων. Δηλαδή να αποφεύγουν την κατανάλωση τροφίμων όπως  το κόκκινο κρέας, το βούτυρο, τις μαργαρίνες με τρανς λιπαρά οξέα, τα γλυκίσματα (γλυκά ζαχαροπλαστείου, μπισκότα, κρουασάν, κέικ, κ.ά.), τα έτοιμα και συσκευασμένα τρόφιμα (πατατάκια, γαριδάκια, αρτοσκευάσματα όπως τυρόπιτα, κασερόπιτα, κ.ά.), τα αλλαντικά, τα πλήρη γαλακτοκομικά, το αβγό, τα τυριά με πολλά λιπαρά κ.ά. o Να αυξήσουν την κατανάλωση μονοακόρεστων και πολυακόρεστων λιπαρών οξέων όπως ελαιόλαδο, μαργαρίνες εμπλουτισμένες με μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα ή στερόλες, γάλα και γιαούρτι με χαμηλά λιπαρά, λιπαρά ψάρια (μπακαλιάρος, μουρούνα, καλαμάρι, τόνος κονσέρβας). *Επίσης η κατανάλωση 2gr φυτικών στερολών από διαβητικούς έχει ευεργετική δράση στην υγεία τους, εφόσον οι στερόλες συμβάλουν στη μείωση  της LDL χοληστερόλης («κακής» χοληστερόλης), στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής. Στο εμπόριο κυκλοφορούν πλήθος προϊόντων, μέσω των οποίων μπορεί να προσληφθεί η συγκεκριμένη ποσότητα φυτικών στερολών. *Τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη να καταναλώνουν με μέτρο αλκοόλ και σε ποσότητα που δεν θα ξεπερνά το ένα ποτό την ημέρα για τις γυναίκες και τα 2 ποτά την ημέρα για τους άνδρες. Επίσης θα πρέπει: o Να καταναλώνουν την επιτρεπόμενη ποσότητα αλκοόλ ταυτόχρονα με τη λήψη τροφής, για να αποφύγουν την υπογλυκαιμία κατά τη διάρκεια της νύχτας. * Η λήψη συμπληρωμάτων βιταμινών και ιχνοστοιχείων θα πρέπει να γίνεται όταν απαιτείται σε ειδικές περιπτώσεις (αυξημένων αναγκών ή αυξημένων απωλειών αυτών των θρεπτικών συστατικών) και υπό την καθοδήγηση των ειδικών (Ιατρού, Διαιτολόγου κ.λπ.). Δεν υπάρχουν επαρκή ερευνητικά δεδομένα για την ευεργετική δράση τους σε άτομα που πάσχουν από διαβήτη. Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι βασικό στοιχείο μιας αποτελεσματικής θεραπείας του διαβήτη είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής των διαβητικών, ακολουθώντας ένα υγιεινό και ισορροπημένο διαιτολόγιο σε συνδυασμό με την αυξημένη φυσική δραστηριότητα. Βιβλιογραφία 1.    The Expert Committee on the Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus: Follow-up report on the diagnosis of diabetes mellitus. Diabetes Care 2004; 26:3160–3167 2.    American Diabetes Association, National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases: The prevention or delay of type 2 diabetes (Position Statement). Diabetes Care 2004; 27 (Suppl.1):S47–S54 3.    Michael M. Engelgau. Diabetes Diagnostic Criteria and Impaired Glycemic States: Evolving Evidence Base. Clinical Diabetes 2004;22(2):69-7. 4.    American Dietetic Association Standards of Medical Care in Diabetes–2006 Diabetes Care 2006; 29 (Suppl.1):S4–S42 5.    American Dietetic Association Standards of Medical Care in Diabetes Diabetes Care 2004; 27 (Suppl.1):S15–S39 6.    Report of a WHO Consultation Part 1: Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus World Health Organization Department of Noncommunicable Disease Surveillance Geneva 1999 7.    American Dietetic Association Nutrition Principles and Recommendations in diabetes. Diabetes Care 2004; 27 (Suppl.1):S36–S46. 8.    American Diabetic Association. Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus. Diabetes Care 20:1183–1197, 1997, and Diabetes Care 26:3160–3167, 2003).